Y Đức Hai Họ Mộng Bào
cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 45
Ngoài giả lạnh tứ chi khô họng
Nước đái vàng nhiệt nóng ngoài da
Trùm không khát nước đái ra
Nước trong hàn giả rõ là ấm chân
Hơi nóng giả phân vân thời lạnh
Âm đới dương chứng cách cho tường
Ngoài rờ hầm hập trong thường
Bên trong thấy lạnh chán chường khí âm
Phép y trị chớ lầm hàn nhiệt
Chàng chớ quên nhất thiết” ôn lương”
Hai bên chân giả tận tường
Vọng, văn, vấn, thiết nhiều đường âm dương
Không định kiến mọi đường cứu chữa
Phép thổ y hãn hạ ai hay
Đại phu bốc thuốc khéo tay
Cao nhân chứng thực đạo thày sáng danh
Thổ vì tà thực hành dám chẹn
Thượng tiêu còn tức nghẹn hơi ngăn
Hãn vì biểu thực tà căn
Mồ hôi dàn dụa nằm lăn ra giường
Càng vật vã bất thường gập bụng
Hạ vì tà mà trúng âm kinh
Đớn đau cũng bởi do mình
Tà như xen nửa thực tình vào trong
Nghề thuốc giỏi thong dong hòa giải
Y thuật cao phải trái giãi bày
Biểu hư phép hãn mới hay
Hợp làm thanh giải cho tày kinh dương
Lý hư kia bất lương phép hạ
Cố hợp đường tiêu bổ kinh âm
Phải chăng mấy bệnh u thâm
Hạ lầm âm thoát hãn lầm vong dương
Ôi cũng lắm sách phương thuốc khác
Bổ hòa, công, tán, xác thân cho
Tổ sư căn dặn nguyên do
Chứng coi tận mắt mạch dò ngoài trong
Còn dốt nát chẳng thông sách thuốc
Đáng bổ thì tả, gốc công làm hòa
Khiến ai mở cửa dắt tà
Chứng khinh làm trọng học ra hại người
Ngư than thở cảnh đời trôi nổi
Học thuốc sai lạc lối chân trời
Bám theo kiến thức lỗi thời
Tầm chương trích cú nhiều nơi mịt mù
Cõi hoàng tuyền âm u khí lạnh
Chốn dương trần oán trách chi ai
Nỗi buồn mãi chẳng nguôi ngoai
Cứu người một mạng xây đài vinh quang
Câu kinh luận ngỡ ngàng đâu đó
“Cang hại thừa chế” ở khí
vần
Nhãn quan chưa rõ máy thần
“Cang hại” hai chữ cổ nhân muộn phiền.
*Nguyên tác thơ lục bát: Ngư Tiều Y Thuật Vấn Đáp
22.4.2020 Lu Hà
Y Đức Hai Họ Mộng Bào
cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 46
Môn cho rằng tự nhiên thiên bẩm
Thái cực sinh gốc thấm tình người
Âm dương năm tạng tìm nơi
Giao hòa phối ngẫu muôn đời cặp đôi
Quân hỏa cũng nửa vời âm hóa
Thủy khí theo tướng hỏa mà thừa
Ai hay thủy xuống hỏa dư
Thổ suy mộc khí lừ đừ lần theo
Nếu mộc xuống hắt heo kim khí
Kim yếu dần hỏa thị sang hòa
Âm dương như thể hai nhà
Năm hành thắng thế mới ra tật tàn
Hơi dâm thái gian nan cang quá
Dục đợi chờ hỏa họa dây dưa
Khí cang giờ lại dư thừa
Lẽ trời báo ứng chẳng chừa ai đâu
Trong kinh luận một câu ghi nhớ
Nghĩa con vì mẹ nợ trả xong
Thù ai cậy thế nạ đòng
Chờ thời dưới cũng cầu mong phận mình
Như quân hỏa chẳng bình cang động
Hại âm tình ác mộng phế kim
Biết ngay thận thủy đắm chìm
Thuận luôn chế hỏa dằn kìm hơi cang
Lấy đôi thủy hỏa, dàng cho vững
Để kim, mộc, thổ cũng như đây
Khen cho con tạo dựng xây
Âm dương sinh tử bấy chầy hóa công
Hay ở chỗ gieo trồng sự sống
Cùng núi sông chuyển động không ngừng
Hết cùng tắc biến chẳng dừng
Tĩnh kia động nọ nửa chừng lấn nhau
Theo năm tháng bạc màu sương gió
Sinh diệt hoài chăng chớ dằng dai
Đến khi cang cực nghiêng vai
Chữ rằng một cực kim cài hỏa xông
Hỏa cực độ sắt ruồng tự thủy
Thủy cực thành thổ lụy dưỡng doanh
Thủy dù sang mộc cũng đành
Muôn loài thụ tạo sinh thành thế gian
Cùng tinh tú tuần hoàn vũ trụ
Máy nhiệm màu đồn trú trước sau
Thử xem phong mộc làm đau
Vẫy vùng kiệt sức về sau nghiêng mình
Kim khắc mộc bất minh phải tính
Động kinh qua giữ tĩnh hết tình
Biết ngay thấp thổ cực hình
Gân run thịt nhão giật mình tay chân
Thổ cùng cực bất thần tự mộc
Tĩnh quá lâu động bốc mới xong
Xem hai chứng ấy tạc lòng
Dù cho bách bệnh xét trong dò ngoài
*Nguyên tác thơ lục bát: Ngư Tiều Y Thuật Vấn Đáp
23.4.2020 Lu Hà
Y Đức Hai Họ Mộng Bào
cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 47
Nhân chứng tự dương sai âm đấy
Trong y khoa phương ấy dễ lầm
Bỏ qua quy luật âm dương
Biện câu “cang hại“ giết lầm người đau
Chẳng có thuốc dễ mau chuyển bệnh
Ngẫm câu thừa chế chểnh mà khinh
Lạnh qua nóng lại khuyên mình
Hoặc chờ ngày đến truyền kinh tự lành
Thể theo ý mà nhanh khỏi bệnh
Xét hợp thời mà tính cho ra
Khí cang làm hại người ta
Khí thừa trách cứ nôm na vội vàng
Ngư cho rằng xênh xang tạng phủ
Lắm nguyên nhân bệnh ủ khác xa
Chúng sinh muôn cõi quan hà
Âm dương chứng ấy sao mà giống nhau
Bởi con tạo trước sau tuần tự
Máy âm dương thứ tự dãi dầm
Thị phi điều tiếng dễ lầm
Nhập Môn: Dương chứng tự âm phơi bày
Trong nóng ran ai hay lạnh ngắt
Phía ngoài da con mắt đỏ vàng
Xa xôi giọng nói mơ màng
Miệng khô lưỡi rát hai đàng nguy nan
Mạch Sác nhảy đái tràn ỉa bón
Nước tiểu vàng dương lộn giả hàn
Trùm chăn chiếu đắp kêu than
Hợp cùng thuốc mát trấn an kịp thời
Tự âm vốn bao người lầm tưởng
Chẳng phải hàn bởi trướng khí lâu
Bốc thang giải độc hàng đầu
Bớt đau đỡ nhức một câu ghi lòng
Cũng như âm tự dương ái ngại
Nóng ngoài da trong lại lạnh tanh
Đùn ra nước dãi đã đành
Dộp môi, nhớt miệng, mục thanh, mạch trì
Trùm mền kín bố vi che đậy
Nước chẳng đòi ỉa thấy bã hèm
Nói năng lảm nhảm quấy sàm
Nên dùng thuốc ấm tự làm khí dương
Thuốc ôn trị thông thường mắc chứng
Thành lý trung, tứ nghịch các phương
Chao ôi sao lắm tục công
Âm dương tương khắc chẳng thông sẽ lầm
Tự phản nhau dương âm cang cực
Cổ chí kim y chước lẽ thường
Cao nhân học tập từng chương
Bao lời ca quyết tìm đường lần ra
Dương tựa âm dễ mà lường trước
Chân tay run thao thức chẳng yên
Phều phào táo bón phân đen
Dầm dề nước tiểu bao phen đỏ hồng
*Nguyên tác thơ lục bát: Ngư Tiều Y Thuật Vấn Đáp
25.4.2020 Lu Hà
Y Đức Hai Họ Mộng Bào
cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 48
Ngư tiều nghĩ ngóng trông hòa khí
Thuốc chẳng cần tự trị bệnh lành
Cang kia thừa chế đã đành
Âm dương sinh tử mong manh phận người
Cả bốn mùa đất trời vần vũ
Theo ngũ hành khí tụ muôn nơi
Nắng mưa phải biết tùy thời
Đại phu bốc thuốc ở đời làm chi?
Đường Nhập Môn suy vi nhân thế
Bao danh y cứu tế độ trì
Thuốc hay chẩn mạch tương tri
Nghìn năm bia đá đền nghì thánh nhân
Thân xác bởi tinh thần khí tượng
Máy huyền vi tưởng thưởng ý trời
Than ôi vật dục khổ người
Hoặc vì tửu sắc khí hơi bất đồng
Hoặc đói lạnh sức nông lực cạn
Lao tâm nhiều ngao ngán chán sao
Nhọc nhằn thời thế lao đao
Chiến tranh bệnh dịch cường hào sai nha
Thân gầy yếu hư hao năm tháng
Hạn hán dài cay đắng làm sao
Trách trời, trời ở trên cao
Đất dày ai oán nghẹn ngào sương sa
Bởi cớ sao sơn hà tang tóc
Dân đau thương nheo nhóc sớm hôm
Triều đình quan lại đầu tôm
Hôn quân hủ bại nằm ôm mộng vàng
Miền lâm y mênh mang thảo dược
Nhen nhóm lò cứu trước chúng sinh
Khen thay y thuật thánh minh
Đủ phương pháp trị bệnh tình người ta
“Trí trung hòa” vị tha giải họa
Sách “tham thiên tán hóa” vân vi
Trọn hay:“ bất dược trúng y“
Ứng nhau nhân bệnh thiên ly cảm lòng
Ngược xuôi mãi long đong ảm đạm
Biết đi đâu trời thảm đất sầu
Mưa phùn gió bấc thân đau
Dựa theo vận khí theo sau mà lành
Bởi vận khí hoành hành ngang ngược
Bậc đại phu biết trước nhân sinh
Đến như dục vọng hại mình
Đau không uống thuốc sao bình máu hơi
Cũng đành rằng do trời vận khí
Cũng có khi vận khí nơi mình
Từ hai lẽ ấy phân minh
Đâu là y biến bệnh tình y nguyên
Biết y nguyên dễ quên thiên hạ
Bệnh gia tăng chẳng há theo trời
Mới hay y biến theo người
Thuốc hay công dụng trọn lời vấn vương
Âm dương vẫn mạch thường ba bộ
Thốn xích quan ấy đủ ra vào
Hai phương nam bắc chia sao?
Thiên hòa bất ứng năm nào bộ chi?
*Nguyên tác thơ lục bát: Ngư Tiều Y Thuật Vấn Đáp
26.4.2020 Lu Hà
Y Đức Hai Họ Mộng Bào
cảm xúc thơ Nguyễn Đình Chiểu bài 49
Môn khảng khái du di vận khí
Chính bắc nam định vị chúa tôi
Sáu hơi bốc hỏa cao vời
Chẳng dùng vào việc một ngồi thảnh thơi
Quyền lực lớn rong chơi năm vận
Thấp thổ càng bàn lấn trung ương
Biết ngay vận thổ đế vương
Mặt nam chiếu chỉ tứ phương đến chầu
Mộc kim thủy hỏa, cầu chúa thượng
Bá quan văn võ tướng công hầu
Vệ binh giáp mã từng xâu
Bề tôi nam bắc cúi đầu xưng tên
Lấy trong mười chữ thiên can hóa
Thuận tiết thời tránh họa tuyệt vời
Nam chinh mới nói đạo trời
Bắc kia quy thuận tỏ lời sách biên
Coi giáp tý hai niên xung mãn
Kinh dịch xem chẳng chán thánh hiền
Cao nhân y thuật thần tiên
Thì ra phận thổ chiếm quyền nam quân
Tám năm bắc chính, thần dân cậy
Đinh nhâm canh ất, thấy nhấp nhô
Bính tân quý mậu tung hô
Lấy hai ngôi chính phân đồ công danh
Mạch theo niên mới rành tách bạch
Bạn luận nhiều sát hạch chí tình
Thiên hòa mạch ấy vốn binh
Mạch trầm thông suốt tình hình tam âm
Thái, thiếu, quyết lâm râm trời đất
Ba âm càng chân thật theo niên
Nam chinh âm thái tư thiên
Cho hay bộ thốn mạch chuyên hữu chìm…
Còn bộ xích im lìm mạch hữu
Ví dụ nhiều để cứu chúng sinh
Rạch ròi chi tiết bệnh tình
Coi sao cho hết thân hình lao đao
Mạch chẳng ứng chìm vào xương cốt
Học thiếu hành đã dốt lại cương
Chủ quan phép mạch ấy thường
Bốn mùa bệnh biến dò đường dễ sao?
Kinh trời đất núi cao biển rộng
Con tạo kia lồng lộng hóa sinh
Mạch đâu mờ mịt dáng hình
Xem hơi thắng phục cho tinh tường vào
Phải xem kỹ gắt gao nhất thiết
Giao phản rằng sắp chết tới nơi
Thiếu âm xích thốn chơi vơi
Bệnh tình khẩn cấp kịp thời cứu ngay
Đặt bài ca bậc thày truyền tụng
Tổ sư ta thiên hứng văn chương
Bộ ba âm khí tỏ tường
Muôn đời con cháu bốn phương cậy nhờ.
*Nguyên tác thơ lục bát: Ngư Tiều Y Thuật Vấn Đáp
27.4.2020 Lu Hà
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét