Bình Thơ Mai Hoài Thu: Thổn Thức

 

Nhạc Khê Kinh Kha

Ca Sĩ Bảo Yến

Tôi nghe bài "Thổn Thức" thơ cuả nữ thi sĩ Mai Hoài Thu, được nhạc sĩ Khê Kinh Kha phổ thành nhạc, cô ca sĩ Bảo Yến hát bài này. Từ nhạc điệu du dương, sầu cảm cuả bài hát đã làm cho tôi xúc động và tôi xin phép nói lên những cảm nghĩ cuả mình về bài thơ này.

Khi viết bài thơ này Mai Hoài Thu khoảng chừng 26 tuổi, đêm nằm một mình ở nơi xứ lạnh đất khách quê người và nàng đã nhớ về Việt Nam, nhớ lại người mà nàng đã từng yêu dấu. Người đó còn ở cõi đời này hãy đã ra đi về cõi vĩnh hằng thì chúng ta cũng không thể nào biết được. Chỉ biết rằng nàng rất thổn thức, sầu khổ, nhớ thương. Một tình yêu trong ảo mộng não nùng.

" Xích lại gần em chút nưã anh

Để em khỏi sợ gió rung cành

Anh ơi! Em lạnh hồn tê lạnh,

Thổn thức lòng em lệ ướt nhanh..."

Thật là khổ cho Thu, đây không chỉ là thơ mà còn chính là cuộc đời thực cuả cô. Một định mệnh phũ phàng mà tôi cho là nhân duyên tiền kiếp để lại. Hãy nghe Lu Hà đã từng bàn luận về tình yêu và định mệnh và biết bao số phận oan khiên ngang trái cuả cuộc đời:

"Người ta bảo: Cuộc đời là một phương trình vô định nhiều ẩn số. Nghiệm số chính mà ta hằng mong đợi thì lại không có được mà chỉ nhận được toàn nghiệm số ngoại lai.Tình yêu cũng vậy .Mấy khi ta được toại nguyện mong muốn, vì cả hai người cùng rất thích nhau, ăn ý với nhau cả tài lẫn sắc nhưng vì hoàn cảnh không thuận lợi mà phải chia ly. Tâm hồn trí tuệ dễ hoà cảm, trái tim dễ reo vang theo nhịp đập cộng hưởng cuả tần số cảm xúc mà cũng phải bất lực trước định mệnh phũ phàng. Người ta hỏi tình yêu có đẳng cấp không? Theo tôi tình yêu có đẳng cấp, nhưng quan niệm về đẳng cấp cuả tôi trong tình yêu khác với mọi người. Tôi không muốn nói về vị trí xã hội, vai vế giai cấp như kiểu phân loại theo tài sản cuả người cộng sản mà tôi muốn nói về sự di truyền tâm linh về những cảm giác siêu đẳng và hạ đẳng. Một người có bằng cấp cao, có vị trí xã hội cao cũng chưa hẳn thuộc về đẳng cấp cao cuả những cảm giác siêu linh tâm hồn.. Nàng công chuá Tiên Dung yêu chàng Chử Đồng Tử, một anh chàng khố rách áo ôm và đen trùi trũi. Nhưng lại là một chàng trai khoẻ mạnh có sức hấp dẫn cuồn cuộn cuả ái dục và rất chân thành và Chử Đồng Tử rất tinh ý và rất thông minh. Nàng Hỗ Tam Nương yêu anh chàng Vương Ngụy Hổ lùn tịt kém mình nưả cái đầu nhưng chàng ta là một con người khôi hài, thích bông đuà, là con báo cuả rừng xanh. Tôn Phu Nhân em gái Tôn Quyền mới có 18 tuổi yêu ông Lưu Bị đã vào tuổi ngũ thập nhi tri thiên mệnh, một người có quý tướng nghe nói có cánh tay dài quá gối. Người bình thưòng thì nghĩ họ là những cặp uyên ương khập khễnh, nhưng đứng trên quan niệm cuả tài sắc tương đồng thì họ lại có cùng một đẳng cấp tâm linh rất cao, cái đó thuộc về sự huyền bí duy tâm. Người vô thần bị thịt thì sẽ không bao giờ hiểu nổi.

Taị sao có những quý phu nhân là vợ cuả những đại gia giàu có, vợ cuả những quan chức cao cũng sẵn sàng từ bỏ tất cả để tìm sự ôm ấp an uỉ cuả người tình trong mộng mà mình đã một lần gặp trong đời?

Đàn ông thích đàn bà trẻ đẹp và hiểu được anh ta nghĩ gì và muốn gì? Nếu có vì sắc đẹp mà yêu nhau trước sau người đàn ông đó cũng sẽ chán và bỏ ra đi, vì hoa rồi cũng sẽ có lúc tàn, người rồi cũng có lúc già. Nếu nhưng đẳng cấp tâm linh cả hai không tương đương nhau. Cái đìều quan trọng phải có tình yêu thương và chiụ ơn nhau..Sòng phẳng ra thì họ cả hai đều phải thông minh cả và rất thích nhau tình cảm tự nguyện phải từ hai phiá. Cho nên theo tôi tình yêu có đẳng cấp, có thể do di truyền nòi giống hoặc tiền kiếp họ có duyên nợ với nhau. Nên bất kỳ gặp nhau ở đâu họ đã thích nhau ngay.Tình yêu thì có, nhưng định mệnh phũ phàng lại không cho họ sống bên nhau.Ta thường nói họ có duyên nhưng không có phận. Những loại người nhạy cảm như vậy thì duyên tình cuả họ phải tính từng sát na.Thời gian không chờ ai cả, chỉ chần chừ hoặc lưỡng lự giây lát sẽ mất đi cơ hội ngàn năm mà trời đã có nhã ý xếp đặt cho họ.

Để giải mã cho những nghiệm số cuả cuộc đời vô định, các thi sĩ đã làm thơ để tìm lại cho mình một nghiệm số chính cuả bài toán tình yêu.Tôi thường hay tâm sự với các bạn về hai dòng thơ tình tự do và dòng thơ tình trong cái cũi chó cuả người cộng sản. Cho nên đòi hỏi các bạn đọc phải có sự phân biệt đâu là những tâm hồn cuả những thi sĩ chính danh đúng với ý nghiã cuả chữ thi sĩ và đâu là tâm hồn cuả những trái tim ghẻ lở văn nô làm thơ cốt để mua danh và đẹp lòng chế độ. Bản chất thơ là tiếng nói cuả tâm hồn, cưả sổ cuả trái tim. Thơ không cần thẻ đảng, không cần bằng cấp, điạ vị, tiền bạc. Người cộng sản đã lạm dụng thơ và biến thơ thành những bài vè sáo rỗng để phục vụ cho quyền lợi, phe nhóm đặc quyền. Ai không làm thơ mà không vì đảng thì coi như chống lại đảng và chống lại nhân dân. Hơi một tí họ lại đưa cái ông nhân dân ra để hăm doạ. Họ cứ tôn xưng cái củ chuối ông nhân dân lên to lắm.. Ai chống lại nhân dân sẽ ăn củ chuối cuả nhân dân. Thực ra kẻ nắm cái củ chuối cuả dân là đảng chứ ông nhân dân thì chỉ có cái tiếng sở hữu toàn dân suông thôi. Sở hữu cuả 85 triệu người là quyền tự do hiến thân và làm nô lệ. Linh hồn cuả cái củ chuối đó là chuyên chính vô sản. Đảng đã biến ông nhân dân chung chung đó là con ngáo ộp đáng sợ để doạ lại từng cá nhân đơn lẻ. Con ngáo ộp vô hình tướng đó hoá ra chỉ là cái hư danh để bảo vệ cho nồi cơm vàng cuả đảng. Còn ông nhân dân thực sự thì đang chết trôi hàng vạn hàng triệu người ngoài biển Đông. Chúng ta đã biết hàng vạn ông nhân dân bị xử bắn trong cách cuộc đấu tố cải cách ruộng đất rùng rợn.Tôi rất vui khi cùng với các bạn luận bàn về tình yêu"

Mai Hoài Thu là một nữ thi sĩ và nàng đã cho chúng ta biết cái cô đơn cuả người đàn bà đa cảm chịu ảnh hưởng cuả nền giáo dục phương Đông nó khổ hạnh như thế nào dù chỉ là trong giấc mộng:"

Xích lại gần em chút nưã anh, dù chỉ là cái bóng mờ ảo vô hình cuả trí tưởng tượng nàng cũng cần có một sự bảo vệ , che chở cho nàng khỏi sợ những cơn gió lạnh làm lá rung cành.. Tâm hồn nàng tê lạnh mà thổn thức ra những gọt nước mắt chưá chan. Cái cảm giác này ta dể có thể cảm nhận được qua giọng hát nức nở cuả cô ca sĩ Bảo Yến.

" Anh hãy ôm em siết chặt em,

Ngất ngây...ôi, gió đã buông rèm,

Cho tim ấm lại, lòng khơi dậy,

Hãy uống tình say bớt nỗi thèm..."

Một cô gái 26 tuổi đời viết những dòng này sao mà thương tâm bi ai vậy? Nàng không lấy chồng, nàng cứ trằn trọc tương tư mãi với cái bóng cái hình, ở đời lại có người chung tình đa cảm một cách kỳ lạ như vậy ư?

Trong lĩnh vực thơ tình viết như vậy là rất thực với cuộc đời. Hãy nghe Lu Hà đã từng bàn về thơ tình:

"Thơ tình là một mảng đề tài mà người ta thích đọc nhất. Có người vì tình mà làm thơ, có người vì hư danh, vì thơ mà làm tình ngay giưã trái tim mình….Cả hai loại người này đều ham thích thơ cả. Vì động cơ khác nhau nên cách trình diễn biểu lộ cũng khác nhau. Cũng như có ngươì làm thơ để bày tỏ giải thoát tâm trạng tinh thần, những yêu thương, xót xa, ân hận, hoài vọng, cay đắng căm giận mà mình phải gánh chiụ. Ngược lại cũng có người mượn thơ mượn chữ nghiã để viết ra những vần rối rắm vô duyên tắc tỵ cuả tâm hồn mà cứ tưởng cao siêu huyền bí để loè bịp thiên hạ, hoặc mượn thơ để tô son trát phấn cho một tình yêu thú tính hoặc một lý tưởng yêu thương bệnh hoạn nào đó. Có người ôm bình hoa ngày cưới khóc nức nở bên nấm mồ người vợ trẻ sớm quá cố cuả mình. Có người ôm tấm ảnh cuả một tên độc tài khát máu và chảy ra những giọt nước mắt cá sấu để vờ vĩnh đẹp lòng thượng cấp hòng viết ra những vần thơ yêu thương táng tận lương tâm theo kiểu riêng tư duy bệnh hoạn cuả mình.

Tình yêu phải thật thà, thơ tình cũng phải thật thà. Không thể viết ra những đìều mà mình chưa hề cảm thấy trong trái tim mình. Một thi sĩ thời tiền chiến cuả dòng thơ mới đã viết: „ tình chỉ đẹp khi còn dang dở. Đời mất vui khi đã vẹn câu thề“. Làm thơ tình người ta hay nhắc đến những mối tình dang dở nửa chừng. Hữu Loan nhớ vợ khóc vợ một mối tình dang dở, mỗi ngày khóc một tí , mỗi ngày thêm một đoạn thơ.Bài thơ theo thể thơ mới hoàn toàn tự do cuả Hữu Loan rất hay , vì cảm xúc cuả Hữu Loan đã chân thực đến tận cuả đau thương. Bài thơ này tôi nghĩ rằng Hữu Loan không thể viết luôn một mạch được, vì đau thương cảm xúc mô tả trong thơ không thể dồn dập trong một khoảnh khắc mà có được. Hữu Loan nhớ vợ, nưả đêm, gà gáy, trên thao trường, chặt cây, hành quân lúc nào cũng có thể nhớ được và viết dần ra từng đoạn. Hữu Loan chỉ có một người vợ, và cũng chỉ có một "Đồi Tím Hoa Sim" tuyệt hay. Đó là cái cơ duyên cuả tâm hồn và văn học nghệ thuật. Đã là thơ tình chúng ta nên nghiên cứu nhiều về tài năng cuả Tản Đà, Nguyễn Bính, Hàn Mạc Tử và Hồ Dzech…. Tôi rất cám ơn các bậc tiền bối đã làm thơ rất hay để tôi học tập. Em đã lấy chồng, tôi cầu chúc em hạnh phúc. Nhớ thương em, bộ óc trái tim tôi xưa kia đã từng in dấu bóng hình em và nay tôi có thể mô tả lại những gì mà tôi đã nhớ nhung và nghĩ tốt về em, để lại những kỷ niệm đẹp thoáng qua trên quán trọ trần gian này, còn nỗi buồn thì vương vấn đến tận bây giờ mà thành bài thơ..."

"...Giấc mộng Vu Thần sương khói tan

Ngẩn ngơ lưu luyến thuở tìm xuân

Bao nhiêu thương nhớ còn chi nưã

Gió núi trăng ngàn sao nỡ quên….

Rằng có rằng không khó nói sao

Ngại ngùng ai bảo giấc chiêm bao

Xót xa năm tháng hoài hương sắc

Lỡ để cho nhau những tủi sầu

Khắc khoải tìm ai như Đỗ Quyên

Thương hồn Thục Đế khóc đòi xuân

Giá như sống lại thời xưa ấy

Ai sẽ yêu ai gấp vạn lần?..."

Lu Hà

Trong màn đêm tĩnh mịch, chỉ có một mình với cái bóng cuả ngọn đèn hay nhắm mắt chỉ thấy một màu đen thăm thẳm mênh mông cuả cõi hư vô, linh hồn nàng đang ở một góc nào đó trên giải Ngân Hà mà thầm thì với nggười yêu cuả mình:

" Anh hãy nói rằng, anh nhớ em,

Nhớ em như rượu nhớ hương men

Vòng tay ôm hết tình em ấm

Đừng bỏ em một mình trong bóng đêm..."

Nhớ em như rượu nhớ hương men, thì nỗi nhớ này không gì có thể so sánh bằng. Rượu ngon thì phải có men kích thích cái say, cái nồng, cái cay, cái ngọt cuả rượu. Bài thơ này mà ngày xưa các cụ đọc được thì không biết các các sẽ hành tội Mai Hoài Thu đến mức nào đây? Bởi vì từ hàng nghìn năm các cụ nhà ta vẫn sĩ diện ta đây con nhà gia giáo theo cái lễ giáo, phép tắc cuả thày Khổng Mạnh, đạo mạo quân tử chỉ  chăm lo việc dùi mài kinh sử lo; những chuyện tày trời, việc lớn như: tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ. Ai làm thơ nói về chuyện ân ái nam nữ thì các cụ vội cho là dâm đãng, các cụ đã lên mặt mắng mỏ rồi. Nên hàng nghìn năm ta không có thơ tình. Họạ chăng hiếm hoi mới có người lớt phớt đụng đến lãnh vực cấm này như cụ Nguyễn Trãi, bà Hồ Xuân Hương, cụ Nguyễn Du... mà thôi.

" Anh hãy cùng em, phút đắm say,

Rồi mai, xa cách lệ chua cay

Và em về lại phương trời vắng

Tâm sự cùng ai giưã tháng ngày..."

Cái cảm xúc giác quan đã đến đỉnh điểm cuả lạc thú trần ai. Thật là có người tưởng tượng đến thế là cùng, tất cả sẽ dồn hết cho đêm nay để rồi ngày mai nàng lại trở về với cuộc sống đắt đỏ, vội vã, tất tưởng, lo toan ở nơi đất khách quê người. Chính thời đìểm làm ra bài thơ này nàng đã ở nơi đất khách quê người và giấc mộng thành thơ đã đưa nàng về quê hương bản quán để tình tự với ngưòi mà nàng yêu dấu. Khi trở lại  nơi sứ sở, lạnh lẽo, phương xa thì nàng còn biết tâm sự cùng ai nưã. Cuộc đời nàng sẽ không thể tìm thấy một tình yêu nưã chăng? Phải chăng trái tim nàng đã chết rồi, chết trong đau khổ và yêu đương.

Hãy nghe bài thơ mới đây cuả Lu Hà mô ta về tâm trạng thất vọng về tình yêu cuả người đàn bà nó nó cay đắng chua chát biết chừng nào:

Lòng Tôi Giá Băng

"Tôi không nói chuyện với người

Lòng tôi băng giá một thời đã qua...

Trải qua một cuộc bể dâu

Mỗi người mỗi ngả sớm chiều nỉ non

Còn đâu là trái tim son

Còn đâu tuổi trẻ nồng nàn mến yêu

Mưa dầu nắng dãi khổ đau

Bao nhiêu hệ lụy bến đò trần gian

Đời tôi chìm nổi gian truân

Đa đoan cho lắm thêm tàn vầng trăng

Lúc tròn lúc khuyết vấn vương

Phải chăng tạo hoá xót thương lòng người

Chồng con gia thất mọi bề

Gia đình hạnh phúc trọn đời thủy chung

Đời tôi như một dòng sông

U hoài chảy mãi vinh quang đã đầy

Tôi không oán giận gì ai?

Không còn hứng thú với người đời xưa...!"

 6.1.2011 Lu Hà

Sau một hồi thổn thức vật vã nữ thi sĩ trẻ cuả chúng ta đã dần dần hồi tỉnh và nàng nói đến nơi nàng đang sống ở đâu. Nàng đã có ý thức về không gian, thời gian và than thở cho một mối tình vô vọng. Phải chăng là định mệnh từ kiếp trước cứ dai dẳng ám ảnh nàng:

" Đêm lạnh quê người em nhớ anh

Sương Thu lạnh lẽo suốt năm canh,

Anh ơi! Mưa khóc hay em khóc?

Mà chút hồn này lệ cuốn quanh...

Anh ơi! Năm tháng đầy hiu quạnh

Em đem thương nhó vào vô vọng

Chôn kín tình ta giưã muộn màng...

Chôn kín tình ta giưã muộn màng..."

Bài thơ này Mai Hoài Thu làm tại San Jose vào ngày 25 tháng 8 năm 2003.